Kapral Julian Tyszkiewicz (1901-1985) w wojnie przeciw Bolszewikom (obraz historyczny)

Syn Juliana Tyszkiewicza postanowił uczcić pamięć ojca Kaprala Juliana Tyszkiewicza(1901-zm?), który zapisał piękną kartę historii w wojnie przeciwko Bolszewikom 1919-1921r.

W hołdzie dla Kaprala stworzyliśmy dzieło olejne wg. pomysłu jego syna – do oryginalnego ujęcia kaprala na starej fotografii dodaliśmy konia wg. życzenia w pozycji i uprzęży jakiej oczekiwał mecenas tego dzieła. Jako elementy tła zaproponowaliśmy ujęcie na drodze ze szpalerem dębów gdzie światło przebija się z różnych punktów spod korony drzew.

Zadanie to było wymagające dla naszej pracowni, pomimo, że w swoim dorobku mamy najbardziej realistyczne portrety olejne polskich postaci historycznych m.in. Józefa Piłsudskiego (2016r.) znajdującego się w kolekcji Szymona Ziemby oraz Mamerta Stankiewicza (2016r.) znajdujące się w prywatnej kolekcji jednego z naszych mecenasów.

Dzieło olejne spod pędzla naszej pracowni pod tytułem „Kapral Tyszkiewcz” jest cennym dziedzictwem także dla fanów historii bowiem zarówno wizerunek jak i umundurowanie zostało wiernie odtworzone w kolorze. Historyków może dziwić umundurowanie austriackie polskiego kaprala – odpowiedź na te frapujące pytanie można znaleźć w notce biograficznej kaprala z tamtego okresu, którą zamieszczamy poniżej.

Notka Biograficzna

Julian Tyszkiewicz ur. 11.I.1901 r. w Ottynii (na Pokuciu między Stanisławowem a Kołomyją). Na początku 1918 r., nie kończąc ostatniej klasy gimnazjum i nie zdając matury, wstępuje do Legionu t.zw. Wschodniego lub inaczej Polski Korpus Posiłkowy. Gdy Austria zażądała przysięgi na wierność monarchii, to I-a i III-a Brygada odmówiły złożenia jej, a II Brygada w większości złożyła przysięgę. Po otrzymaniu informacji o traktacie brzeskim (można interpretować jako IV rozbiór Polski), II Brygada również wypowiedziała posłuszeństwo dowództwu austro-węgierskiemu. Dnia 15.II.1918 r. przebijając się przez front austriacki pod Rarańczą, II Brygada dążyła do połączenia się z jednostkami polskimi w Rosji. Przerwanie frontu było połowicznym sukcesem, bo Austriacy zorientowali się i uszczelnili dodatkowymi posiłkami lukę na froncie, co skutkowało tym, że nie cała brygada przedarła się przez front. Tabory legionowe, szpital, kancelaria i ochrona sztabu w którym to oddziale J. Tyszkiewicz się znajdował, dostała się w ręce Austriaków.

Z pod Rarańczy legionistów, którzy się dostali do niewoli przewieźli do Lwowa. J. Tyszkiewicz jako młodociany, po przeszkoleniu w 19 Schutzenregimencie (19 pułk strzelców) przydzielony został do Bergunskommando (komenda ratunkowa) z siedzibą w Stanisławowie. Dowódcą był oberleutnant (porucznik) Bruckner, wiedeńczyk. Był listopad 1918 r., przed rozpadnięciem się Austro-Węgier w 19 pułku strzelców zawiązała się organizacja POW do której J. Tyszkiewicz wstępuje. POW ma za zadanie rozbrajanie wycofujących się z Ukrainy Naddnieprzańskiej wojsk pruskich, jak również żołnierzy austriackich narodowości ukraińskiej. Oddziały POW działające dotychczas w podziemiu weszły w skład wojska polskiego.

18 listopada 1918 generał Bolesław Roja polecił rotmistrzowi Ryszardowi Gieszkowskiemu-Wolff-Plottegg zorganizować Pułk Ułanów Ziemi Rzeszowskiej w Rzeszowie (1 i 2 szwadron) i w Jarosławiu (3 szwadron). Na stanowisko dowódcy 3 szwadronu został wyznaczony rotmistrz Stanisław Riess de Riesenhorst. Pułk miał być organizowany na bazie c. i k. pułków ułanów nr 3 i 6 (wg. Google).

Julian T. zameldował się u szefa sztabu 4-dywizji piechoty majora hr. Władysława Tyszkiewicza z prośbą o przyjęcie i przydział do kawalerii. Z miejsca został przedstawiony jako kuzyn rotmistrzowi Riess de Riesenhorst. Na drugi dzień zameldował się w Odajach – miejsce postoju detaszowanego 3 szwadronu 6 pułku ułanów. Dostał mundur austriacki, tak jak wszyscy żołnierze, na głowie „maciejówka”. W szwadronie dostał ułański kożuszek i pałasz austriacki, konia z siodłem, kawaleryjski karabinek, oraz ładownice z 40 nabojami, bagnet do walki pieszej.

Do szwadronu przyjmował go ppor. hr. Mieczysław Łubieński, żołnierze z cenzusem hr. Dzieduszycki, Jerzy Cielecki, baron kurlandzki Rech. Szwadron składał się z ułanów dawnego austriackiego 6 p. ułanów, którego dowódcą był właśnie rotmistrz Riess. W/w 3 szwadron był z nowopowstałego 6 pułku ułanów i przydzielony do 4 dywizji, jako szwadron dywizyjny, którą dowodził gen. Aleksandrowicz. Wzmocniony szwadron był jednostką z własnym taborem, własną kancelarią dwa karabiny maszynowe umieszczone na dwóch koniach. Stan ludzi bez taborów to około 170 ludzi. Garnizonem macierzystym był Stanisławów. Trzeci szwadron 6 pułku ułanów nigdy nie powrócił do Stanisławowa walcząc u boku 4 dywizji.

Do 1921 r. w różnych okresach swego istnienia dokonywane zmiany nie tylko kadrowe, ale i przynależności do poszczególnych oddziałów kawalerii sprawiły to, że 3 szwadron przestał istnieć, a część żołnierzy została wchłonięta do 2 pułku strzelców konnych i innych kawaleryjskich pułków. W książęce Wojskowej Stanu Służby Oficerskiej zapisano, że J. Tyszkiewicz. od 1.II.1918 r. służył w armii Austriackiej i od 18 listopada 1918 r. do listopada 1920 r, w Wojsku Polskim w 2 pułku strzelców konnych, co nie do końca jest prawdą wg relacji syna. 3 szwadron został wchłonięty przez 2 pułk strzelców konnych lub częściowo rozwiązany, ale większość służby Julian Tyszkiewicz odbywał w 6 pułku ułanów, co potwierdzają dokumenty i zdjęcia, które są w posiadaniu potomków Tyszkiewicza. Dlaczego w tak poważnym dokumencie jakim jest książeczka wojskowa nie wpisano wszystkich jednostek i lat w jakim służył, tylko 2 pułk strzelców konnych od początku do końca kampanii, tego nie wyjaśniono.